Het gaat op meerdere fronten iets de goede kant op met het welzijn van Friese inwoners. Dat blijkt uit de nieuwste update van de monitor Welzijn van Planbureau Fryslân. Op diverse indicatoren – waaronder eenzaamheid, stress en het risico op angst en depressie – zijn positieve ontwikkelingen zichtbaar. Toch is dat niet meteen reden voor feest. De monitor maakt gebruik van recent verzamelde gezondheidsdata van GGD Fryslân, waarin ook nog de nodige aandachtspunten naar voren komen.
De ervaren eenzaamheid is in alle leeftijds- en opleidingsgroepen gedaald. Vooral onder 75-plussers is de afname opvallend: het aandeel dat zich matig tot ernstig eenzaam voelt daalde van 54 naar 48 procent. Ook op provinciaal niveau zet deze trend door. In 2022 gaf nog 47 procent van de Friezen aan matig tot ernstig eenzaam te zijn; in 2024 is dat 43 procent. In diezelfde periode daalde het landelijk van 49 procent naar 46 procent. Hoewel de dalingen bemoedigend zijn, blijft het aandeel eenzamen aanzienlijk.
Minder jongeren ervaren (heel) veel stress dan 2 jaar terug: waar het in 2022 nog ging om 29 procent is dit nu 26 procent. Met ruim een kwart, blijft nog steeds een flink deel van de jongeren (heel) veel stress ervaren. Bij 35- tot 49-jarigen is juist een lichte toename zichtbaar, terwijl de groep 50- tot 64-jarigen een daling laat zien. De meeste fluctuatie is te zien bij inwoners met een havo, vwo of mbo-diploma gevolgd door inwoners zonder startkwalificatie.
In Fryslân heeft momenteel 6 procent van de inwoners een hoog risico op angst of depressie, tegen 8 procent twee jaar geleden. De daling is terug te zien in alle leeftijds- en opleidingsgroepen. Bij jongeren ging het aandeel in twee jaar tijd terug van 12 naar 10 procent. Dezelfde ontwikkeling is landelijk ook te zien.
Opvallend is dat de ervaren eigen regie, de mate waarin mensen invloed ervaren op hun leven en keuzes, als enige achteruitgaat. Dit terwijl eigen regie een belangrijke pijler is voor de kwaliteit van leven. Een mogelijke verklaring is dat ervaren regie in 2022 niet is gemeten en de andere factoren wel. De piek die de andere factoren hadden, is hierdoor mogelijk niet vastgelegd.
Ook is het mogelijk dat de toename komt door een toename in het aantal en aandeel 75-plussers. Beide zijn in die twee jaar tijd namelijk het hardst gestegen van alle leeftijdsgroepen. Inwoners van 75 jaar en ouder ervaren al jaren het vaakst onvoldoende regie: 18 procent, een stabiel maar relatief hoog percentage. Aangezien deze groep relatief meer is toegenomen in omvang dan de andere groepen, kan dit mogelijk ook de toename van het Friese gemiddelde verklaren.
Jongvolwassenen vormen de kleinste groep die onvoldoende regie ervaart (8%). Kijkend naar opleidingsniveau, dan zijn er met name relatief veel inwoners zonder startkwalificatie die onvoldoende regie ervaren (17% ten opzichte van 7% van de hbo- en wo-opgeleiden).
Zowel landelijk als in Fryslân gaat het op meerdere aspecten van mentaal welzijn dus iets beter. Een mogelijke verklaring voor deze dalingen is dat de naweeën van de coronaperiode in 2022 nog sterker doorwerkten dan in 2024. Opvallend is wel dat geen van de onderdelen van mentaal welzijn in 2024 beter scoren dan in 2020. Het blijft daarom belangrijk de vragenlijst periodiek te herhalen, zodat we kunnen volgen of de dalingen daadwerkelijk doorzetten of dat 2022 een tijdelijke piek was in een stijgende trend.
In de monitor Welzijn wordt de mate van subjectief welzijn van de inwoners in Fryslân inzichtelijk gemaakt. Deze monitor geeft inzicht in de mentale gezondheid van inwoners, het stresslevel, eenzaamheid en hun ervaren controle op het leven.
Bekijk de monitor Welzijn op onze website: https://planbureau.frl/monitoren/welzijn-in-fryslan/
Vragen of opmerkingen? Neem contact op met onderzoeker Jolijn Hutjes.
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 119 135 03