Subjectief welzijn gaat over de zelf beoordeelde kwaliteit van leven van een individu. Het ervaren van voldoende welzijn is van groot belang, want het heeft vele positieve effecten voor het individu zelf en voor de samenleving als geheel. Zo zorgt een hoog welzijn ervoor dat mensen langer leven, minder stress ervaren, maatschappelijk meer betrokken zijn en productiever zijn (Leyden academy, 2016; Steptoe, 2001; Ryff, 2004; Veenhoven, 2012; Zelenski, 2008).
In de monitor Welzijn wordt de mate van subjectief welzijn van de inwoners in Fryslân inzichtelijk gemaakt. Deze monitor geeft inzicht in de mentale gezondheid van inwoners, het stresslevel, eenzaamheid en hun ervaren controle op het leven.
In 2024 waren 87 procent van de inwoners in Fryslân tevreden met het leven, ten opzichte van 85 procent landelijk. Op de provinciale ranglijst staat Fryslân op de derde plaats, net onder Overijssel en Drenthe. De afgelopen jaren zijn deze percentages grotendeels gelijk gebleven, al is er wel een piek te zien in 2019. Toen waren 90 procent van de inwoners van Fryslân tevreden met het leven.
Tussen de Friese gemeenten zijn kleine verschillen te zien. In 2024 was 85 tot 89 procent van de inwoners tevreden met het leven. In De Fryske Marren wonen de meest tevreden inwoners (89%).
In 2024 voelde 89 procent van de inwoners van Fryslân zich gelukkig. Twee procent voelde zich ongelukkig. Hoeveel mensen gelukkig zijn verschilt sterk tussen ongezonde en gezonde mensen, tussen mensen die meer moeite hebben met rondkomen en mensen die daar minder moeite mee hebben, en tussen jongeren en ouderen. Zo voelen 65-plussers (93%) zich gelukkiger dan jongvolwassenen (82%). Dit verschil was er in 2020 nog niet, maar was daarna wel te zien. Inwoners die grote moeite hebben met rondkomen (51%) voelen zich minder vaak gelukkig dan inwoners die makkelijk rondkomen (94%). Hetzelfde geldt voor inwoners met een slechte gezondheid (55%) vergeleken met inwoners met een goede gezondheid (93%). Geluksgevoel verschilt niet op basis van opleidingsniveau, tussen inwoners van verschillende delen van Fryslân, en inwoners van grotere of kleinere plaatsen.
Ruim 40 procent van de inwoners van Fryslân voelt zich matig tot ernstig eenzaam. In 2012 was dat aandeel nog 37 procent. Eenzaamheid komt voor bij alle leeftijden, maar het treft 75-plussers vaker (48%). De snelst stijgende groep zijn de 18-34-jarigen. In 2024 was 44 procent van de 18-34 jarigen eenzaam, ten opzichte van 33 procent in 2012. Wel is het iets gedaald ten opzichte van 2022. Toen gaven 48 procent van de jongvolwassenen aan matig tot ernstig eenzaam te zijn. Fryslân breed was er in 2022 een piek te zien in ervaren eenzaamheid, waarschijnlijk vanwege corona. Dit is weer iets afgezwakt, maar de trend over de lange termijn lijkt toch een groeiend aantal inwoners dat zich eenzaam voelt.
Eenzaamheid is een subjectief begrip: de hoeveelheid en de aard van de contacten voldoen niet aan de behoefte. Er zijn twee vormen van eenzaamheid. Sociale eenzaamheid is het missen van betekenisvolle relaties met een brede kring van mensen. Er is dus minder contact dan gewenst. Emotionele eenzaamheid is het missen van een hechte band met een partner of hartsvriend(in). Deze vorm van eenzaamheid is dikwijls moeilijker op te lossen (Van Tilburg, 2007).
In 2024 ervaarde 11 procent van de inwoners van Fryslân onvoldoende eigen regie over het leven. Dit percentage is bijna gelijk aan het landelijk gemiddelde. De mate waarin inwoners onvoldoende regie ervaren verschilt tussen de Friese gemeenten: van 9 tot 14 procent.
Wat betreft persoonskenmerken is te zien dat inwoners die 75 jaar en ouder zijn (18%) of zonder startkwalificatie (17%), minder vaak eigen regie ervaren in vergelijking met hun jongere of hbo- en wo-opgeleide provinciegenoten.
Het ervaren van eigen regie over het leven is essentieel voor de kwaliteit van leven. Eigen regie gaat over de zeggenschap en het eigenaarschap dat nodig is om een prettig leven te leiden op alle gebieden, zoals wonen, werken, gezondheid, vrije tijd en sociale contacten.
In Fryslân ervaart 16 procent van de inwoners van Fryslân (heel) veel stress. Als we kijken naar de verschillende Friese gemeenten, is het aandeel inwoners dat (heel) veel stress ervaart het hoogst in Leeuwarden (20%).
De meeste stress (26%) wordt ervaren onder 18-34 jarigen. Over het algemeen ervaren de oudere leeftijdsgroepen de minste stress, met 6 procent van de 65-74 jarigen en 5 procent van de 75-plussers (GGD Fryslân, 2025).
In Fryslân heeft 6 procent van de inwoners een hoog risico op angst of depressie), ten opzichte van 9 procent landelijk. Onder alle leeftijdsgroepen tot 65 jaar is het percentage mensen dat een hoog risico loopt op angst of depressie ligt gedaald. Jongvolwassenen liepen zowel in 2020, 2022 als 2024 het hoogste risico (in 2024 10%).
Psychische ongezondheid heeft een grote impact hebben op de persoon zelf maar ook op de omgeving. Wanneer mensen langdurig te maken hebben met psychische problemen zijn zij vaak verminderd inzetbaar op het werk of thuis, en participeren zij minder in de samenleving (GGZ-standaarden, 2022). Psychische ongezondheid kan zich uiten in allerlei klachten, zoals sombere gevoelens, het ervaren van stress, zenuwachtig zijn of angst hebben. Het kan ook om psychosomatische klachten gaan, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid of buikpijn.
In deze monitor wordt gebruik gemaakt van cijfers van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen van GGD Fryslân. Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met het team epidemiologie van GGD Fryslân (epidemiologie@ggdfryslan.nl of 088 22 99 222).
Heeft u vragen of wilt u meer informatie over deze monitor? Zoekt u specifieke cijfers? We helpen u graag verder! Neem contact op met:
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 119 135 03